Все разделы
| Состояние | Хорошее |
| ПАЭТА ПЕСНІ, ЯКОГА СТАЛІ САПРАЎДЫ НАРОДНЫМІ, АЛЕ ЯКІ НЕ СТАЎ НАРОДНЫМ АФІЦЫЙНА, кніжка з асабістай бібліятэкі паэта Хведара Жычкі | |
Русак Адам Герасімавіч 24.05.1904 г. - 21.03.1987 г.
https://pesochnoe.schools.by/pages/rusak-adam-gerasmavch
У 1914 г. Адам Русак скончыў Песачанскую пачатковую школу і працаваў дома па гаспадарцы.
Звыш двухсот вершаў Адама Русака сталі песнямі. Сярод іх такія, як суровая “Лясная песня” і ўзвышана лірычная “Беларусь – радзіма наша”, “Дняпро”, лірычныя “Дзе ты, зорка мая”, “Не шукай”, “Ціхі вечар”. Яны пакладзены на музыку выдатных кампазітараў, як Уладзімір Алоўнікаў, Юрый Семеняка, Ігар Лучанок, Эдуард Зарыцкі. Наш зямляк – заслужаны дзеяч культуры Беларусі.
ЛЯСНАЯ ПЕСНЯ
Ой, бярозы да сосны,
партызанскія сёстры,
Ой, шумлівы ты лес малады.
Толькі сэрцам пачую
тваю песню лясную,
І успомню былыя гады.
Ды успомню пажары,
ды варожыя твары,
І завеі халодных вятроў,
І слату, і нягоды,
і начныя паходы,
І агні партызанскіх кастроў.
Край любімы мой, родны,
ты навекі свабодны,
За цябе я на бітву хадзіў,
Каб ніколі-ніколі
ты не быў у няволі,
Каб заўсёды у шчасці ты жыў.
Адышлі тыя годы,
адгрымелі паходы,
Толькі пушча за полем шуміць.
Ой, бярозы да сосны,
партызанскія сёстры,
Вас ніколі ў жыцці не забыць.
Бывайце здаровы
Бывайце здаровы,
Жывiце багата,
А мы ад'язжаем
да дому, Да хаты.
У зялёнай дураве
Мы начаваць будзем.
А вашае ласкi
Вавек не забудзем.
Мы слауна гулялi
На вашым вяселлi,
Было ж нам даволi
Усяго, што хацелi.
У вашым калгасе
Шырокае поле,
Няхай жа на шчасце
Цвiце ваша доля.
На рэчках на вашых
Бурлiся б воды,
Каб плавалi з крыкам
Гусей карагоды.
Каб жыта у полi
Трубою вiлося,
А у хаце каб сала
Кубламi вялося.
Штодзень у капусце
Каб плавала скварка,
А к ёй, калi трэба,
Знашлася бы чарка.
Каб вам шансавала
Часцей бы на госцей,
Нiхто каб нiколi
Не меу на вас злосцей.
Яшчэ ж вам жалаем
Прыбутку у хаце -
Нi мала, нi многа -
Штогод па дзiцяцi.
Не будзе вам крыўды
Яшчэ i за тое,
Калi пашанцуе
На год i па двое.
Бывайце здаровы,
Жывiце багата,
А мы ад'язджаем
Да дому, да хаты.
НЕ ЗА ВОЧЫ ЧОРНЫЯ
Цiха растрывожыла
Думкаю-бяссоннiцай
Вечна неспакойная
Ты, любоў мая.
Не за вочы чорныя,
Не за бровы смуглыя,
А за сэрца шчырае
Палюбiла я.
Знаю, не праложаны
Мне дарогi роўныя,
Кветкамi не сцелюцца
Сцежкi у жыццi.
Пушчамi глыбокiмi,
Горамi высокiмi,
Рук не разнiмаючы,
Нам з табой iсцi.
Засвяцiся яснаю,
Светлаю нязгаснаю,
Зоркаю шчаслiваю,
Ты, любоў мая.
Не за вочы чорныя,
Не за бровы смуглыя,
А за сэрца шчырае
Палюбiла я.
У сярэдзіне мінулага стагоддзя, пасля доўгай службы ў царскай арміі, вярнуўся ў Пясочнае салдат Сямён Русак (дзед Адама Русака). Быў ён ужо немалады, а тут, як кажуць, ні кала ні двара. Хто ведае, як склаўся б яго лёс, каб не завітала ў вёску маладая цыганка. Вочы цыганкі, чорныя, вялікія, заваражылі Сямёна Русака. Хутка і вяселле згулялі. Нарадзілася ў Сямёна Русака і яго маладой жонкі чацвёра сыноў. І ўсе такія ж смуглявыя, прыгожыя, як і маці іхняя. У Пясочным іх так і празвалі “цыганкі”. Найбольш таленавітым сярод іх быў Герасім Сямёнавіч . Здавалася, немагчыма знайсці музычнага інструмента, якога б не браў ён у рукі!
Асабліва славіўся Герасім Сямёнавіч ігрой на скрыпцы. Прагу да музыкі, любоў да песні ён перадаў і дзецям, у тым ліку і старэйшаму сыну Адасю, што потым стаў вядомым беларускім паэтам-песеннікам Адамам Русаком.
“Чароўны голас скрыпкі з маленства запаў у маю душу, - згадваў А.Русак у сваей аўтабіяграфіі. - Скрыпка стала маёй марай з малых дзен. Я часта браў бацькаву скрыпку і сам падбіраў полечкі і кадрыль, а потым з бацькам граў вяселлі і вечарынкі”. Музыкам стаў і брат Адама Кастусь. Хутка пра сямейнае трыо загаварылі ледзь не на ўсёй Капыльшчыне. Нават прымаўка пайшла “Няма цыганкоў – няма і вяселля”. Нават сам А. Русак пра гэта так сказаў у адным з вершаў:
Без мяне сумуюць госці,
І ўсё гэта нездарма,
Бо ў вяселлі весялосці
Без мяне нідзе няма.
В. Пясочнае – край песенны. Многія тут любяць музыку. Некаторых у свой час далучыў да народных інструментаў Герасім Русак. Непадалёк ад Русакоў жыў вясковы хлопец Мікола Мікула, які з ранняга ўзросту захапляўся ігрой на скрыпцы. Сам Герасім Сямёнавіч падарыў яму спецыяльна зробленую скрыпку, маўляў, бяры, хлопча, ў рукі, дары людзям радасць, ты на гэта здатны. Мікола Мікула падахвоціў сваіх сяброў Івана Адзярэйку, Яўгена Зайца і іншых і ў 1938 годзе ў Пясочным з’явіўся ансамбль народных інструментаў “Нёманцы” Своеасаблівае шэфства над ім узяў Адам Русак. Неяк завітаўшы да бацькоў, Адам Русак прывёз ім камертон - і загучала ў наваколлі народная музыка. Пасля вайны тыя, хто застаўся ў жывых, зноў узяліся за музычныя інструменты, да іх далучыліся маладзейшыя музыкі. Ансамблю “Нёманцы” было прысвоена званне народнага. А. Русак пісаў:
Паклон вам і слава
Ад сэрца народа,
Пясоцкія нашы дзяды!
З маленства А. Русак марыў атрымаць музычную адукацыю, стаць прафесіяналам-скрыпачом. Аднак сталася так, што спачатку яму давялося вучыцца ў Мінскім будаўнічым тэхнікуме. Пазней паэт прызнаўся ”Тэхнік з мяне не выйшаў . Я болей хадзіў у тэатры і рэстараны слухаць музыку,чым сядзеў над чарцяжамі , і неўзабаве пакінуў тэхнікум. Едучы ў Мінск я марыў вучыцца музыцы, але і тут у той час не было музычных школ”.
У 1930 г. Адаму Русаку ўсё ж удалося скончыць Мінскі музычны тэхнікум. Адразу ж ён вырашыў прадоўжыць вучобу, каб атрымаць вышэйшую адукацыю, і быў залічаны ў Ленінградскую кансерваторыю. Адначасова стаў салістам сімфанічнага аркестра Малога опернага тэатра. Кожнае лета прыязджаў ў родныя мясціны. Сустракаўся з сябрамі ў Пясочным, а потым кіраваўся ў Малінаўку, дзе бацькі прыдбалі новую хату. бацькі. У такія хвіліны асабліва радавалася маці паэта Марыля Ігнатаўна. Яна мела цудоўны голас, ведала шмат песень. Часам сядзеўшы на лаве, яны хораша спявалі са старэйшым сынам . Калі ад’язджаў Адам у Ленінград, Марыля Ігнатаўна нязменна прасіла: “Сыночак, хоць напішы колькі слоў па прыездзе”.
Адам Русак на той час пісаў ужо вершы. Неяк не устрымаўся, бацькам адказаў паэтычнымі радкамі:
Бывайце здаровы,
Жывіце багата,
А я ўжо прыехаў
Да дому, дахаты
Я. Навуменка - Бывайце здаровы
Так нарадзілася вядомая песня “Бывайце здаровы”. Першым спеваком – выканаўцам стала маці Марыя Ігнатаўна, потым іншыя вяскоўцы, хутка ж песня загучала ў навакольных вёсках. Сёння яе спяваюць ва ўсіх кутках Беларусі і за яе межамі. Яна стала своеасаблівай візітнай карткай беларускага народа, яго песеннага мастацтва. , як слушна зазначыў даследчык беларускага фальклору І. Цішчанка. Гісторыя гэтай песні даволі цікавая. Многія людзі, нават аўтарытэтныя знаўцы фальклору, памылкова лічылі гэту песню народнай, а гэта вышэйшая адзнака творчасці А. Русака.
Рэдка якому паэту выпадае такая слава. У А. Русака не адна сотня песень. Сярод іх такія, як суровая “Лясная песня” і ўзвышана лірычная “Беларусь – радзіма наша”, “Дняпро”, “Дзе ты зорка мая прамяністая”.
Дачка паэта Людміла Адамаўна расказвала, што ў савецкія часы членам Саюза пісьменнікаў выдавалі раз на год пуцёўкі на Чорнае мора, але іх сям’я ніколі не карысталася гэтым прывілеем. “Якое Чорнае мора?! На Нёман, на рэчку, у лес!”. Сям’я Русакоў заўсёды прыязджала на сваёй “Волзе” ў Малінаўку. (Фота) Людзі казалі, што Адам Русак вельмі любіў збіраць грыбы, лавіць рыбу. Любіў пагутарыць з вяскоўцамі і сваякамі.
І зноў я тут , сярод палёў
Малінаўкі маёй,
Сярод суседзяў, землякоў,
Сярод радні маёй.
Усюды ён быў жаданым госцем са сваёй скрыпачкай, са сваімі вясёлымі вершамі-прыпеўкамі і вершамі-тостамі. А пры растанні Русак дарыў зборнік вершаў, які заўсёды быў пад рукой.
Доўгае жыццё пражыў заслужаны дзеяч культуры Беларусі А. Русак. 21 сакавіка 1987 года вярнуўся ў роднае Пясочнае, цяпер назаўсёды. Яго магіла на самым ускраі мясцовых могілак, пад вялікімі дрэвамі. Памятаюць песачанцы пра свайго знакамітага земляка. Яго імем названа вуліца у вёсцы Пясочнае.
Усюды ён быў жаданым госцем са сваёй скрыпачкай, са сваімі вясёлымі вершамі-прыпеўкамі і вершамі-тостамі. А пры растанні Русак дарыў зборнік вершаў, які заўсёды быў пад рукой.
А традыцыі песеннага мастацтва на Капыльшчыне захоўваюцца. У 1957 годзе Мікалаем Астрэйкам, які таксама нарадзіўся ў Пясочным, быў створаны адзін з папулярных у рэспубліцы калектываў, народны вакальна-этнаграфічны ансамбль “Капыльскія дудары”. Пазней Мікалай Астрэйка быў дударом ў Беларускай дзяржаўнай філармоніі і ў хоры Цітовіча.
Шчаслівая наша вёска Пясочнае, бо тут набірае моц і льецца ў бязмежжа славуты Нёман, тут радзіма знакамітых людзей, якія праславілі нашу Бацькаўшчыну па ўсім свеце.
Нават сам А. Русак пра гэта так сказаў у адным з вершаў:
Без мяне сумуюць госці,
І ўсё гэта нездарма,
Бо ў вяселлі весялосці
Без мяне нідзе няма.
|
|
Все вопросы убедительная просьба уточнять ДО ПОКУПКИ ЛОТА. Для этого есть № телефона в "Контактных данных" или пишите в "Комментариях". НАЛОЖЕННЫМ ПЛАТЕЖОМ НЕ ВЫСЫЛАЮ. ПОКУПАТЕЛЬ ПЕРВЫМ ВЫХОДИТ НА СВЯЗЬ В ТЕЧЕНИЕ 24 часов, оплата в течение 48 часов!
Похожие лоты
