Все разделы
| Состояние | Новое |
| 382+414 стр | |
| Автор | Сяргей Грахоўскі |
| Издательство | Мастацкая літаратура |
| Год издания | 1983 |
| Переплет | Твердый переплет |
ПАЭЗІЯ ЖЫЦЦЁВЫХ ДАРОГ
Многа паэтаў на свеце.
Як пазнаюць, як адрозніваюць іх чытачы адзін ад адпаго?
Мала ўцехі, калі толькі па прозвішчах.
Бо як бы ні гаварыў паэт сам пра сябе і нават як бы ні хвалілі або ні лаялі яго крытыкі, ён уваходзіць у памяць, у пачуцці людскія творамі — няхай некалькімі вершамі, няхай адной песняй, пават адным радком, калі гэта ўласнае, вынашанае, выбалелае, запаветнае — вось яго пашпарт і візітная картка, па якой мы пазнаём аблічча аўтара, яго маперу, стыль, адметнасць слова, засведчапага ўласным лёсам.
Сяргей Грахоўскі пазнаецца па творах. У паэта многа чытачоў, сяброў і прыхільнікаў яго таленту. Пэўна, перш за ўсё таму, што ён заўсёды ішоў і ідзе да свайго чытача, як да блізкага субяседніка, з якім гаворыць шчьтра і даверліва — адкрытым сэрцам, як адкрытым тэкстам, без ускладнёнага метафарычнага шыфра і сіптаксічнай закадзіравапасці радка. Рытмічнай кардыяграме яго верша не ўласцівыя печаканыя перапады і галаваломпыя кручы. Гэта майстар строгап формы, верпы лепшьш традыцыям і вопыту сваіх папярэднікаў пе толькі ў папіай, беларускай класічнай паэзіі.
Для пацвярджэння гэтай думкі спашлюся на прыклад з творчай практыкі паэта — яго пераклад Аляксандра Блока.
Вобразна кажучы, адзін з самых дасканалых мапстроў па архітактоніцы, па кампазіцыі, па гучанпю рускага верша вельмі доўга чакаў і выбіраў сабе перакладчыка па беларускую мову і не памыліўся, выбраўшы Сяргея Грахоўскага, які пераклаў і такія паэмы, як «Дванаццаць» і «Салаўіны сад» — рэчы выключнай вобразнай насычанасці і яго лірычныя шэдэўры, дзе гранічна скандэнсаваны эмоцыі незвычайнай выбуховай сілы і святла такога азарэння, калі раптам адначасна бачыцца нам і глыбінныя таямніцы душы чалавечай, і неабсяжныя далягляды цэлых гістарычных эпох. Інтанацыйная структура блокаўскага верша з яе асаблівай адметнасцю тонка адчута і ўдала ўвасоблена беларускім паэтам у сваёй мове сродкамі ўласнага вопыту.
Як чытач, я заўсёды і без подпісу пазнаю Сяргея Грахоўскага па радках, у якіх пульсуюць думка і пачуццё, пазначаныя яго асабістай перажытасцю, радасцю і смуткам паэта.
Такой бачыцца і чуецца мне гучаннем высокага эмацыянальпага напружапня яго «Паэма дарог» і многія рэчы, што здабываліся нялёгкай цаной, вывяраліся суровай праўдай жыцця і нясхіснай верай у чалавека на ўсіх тых дарогах, якія давялося прайсці паэту ў гады і ў тым узросце, калі талент, падараваны прыродай, асабліва вымагае не толькі чуласці і падтрымкі, а і актыўнага самавыяўлення і няспыннага творчага ўдасканалення.
Свой першы верш, які называўся «На змену Ільічу», ён апублікаваў у часопісе «Беларускі піянер». Пад вершам стаяў подпіс: «піянер Сяргей Грахоўскі».
Падумаць толькі, у якім узросце нараджаюцца паэты! Але шлях у паэзію не просты і гладкі. Я сустрэў Грахоўскага ў Бабруйску на дрэваапрацоўчым камбінаце, дзе мы працавалі з ім у адным цэху, дзе нашы стапкі стаялі побач.
Наша сяброўства пачалося з нашага юпацтва, з маладосці ўсёй краіны, з духоўнага ўздыму роднай рэспублікі. Нездарма першыя выданні, у якіх мы друкавалі свае вершы, пазываліся «Вясна» і «Уздым». Пачыпалася першая
гераічная пяцігодка. Бабруйскі лесакамбінат быў яе буйнсйшай будоўляй.
Мабыць, па добрых закопах юнацкай еднасці, мы, хто паспеў ужо скласці свае першыя вершаваныя радкі, надрукаваць у газеце або ў часопісе селькораўскую нататку, з цікаўпасцю цягпуліся адзін да другога, лучачыся ў нейкае вельмі жадапае і прывабнае для кожнага з пас літаратурнае брацтва. He дзіва, што папрыканцы ўскраіннай вуліцы — Мінскай, якая вяла на дрэваапрацоўчы камбінат, пас, пачыпаючых паэтаў, рабочых камбіпата, сабраўся аж цэлы гурт, У доме Барыса Мікуліча і яго сясцёр знайшлі гасцінны прытулак Яўхім Кохап, Сяргей Грахоўскі і я, насупраць, цераз вуліцу, жыў Аляксей Зарыцкі. Пазней на камбінат прыйшлі Пімен Панчанка, вядомы цяпер літаратуразпаўца Янка Казека. Усіх нас яднала вясна жыцця і «BaeHa» як літаратурны асяродак, душой якога быў Міхась Лынькоў. Між нашай сябрыны хораша і самабытна загучалі тады апавяданні тэлеграфіста Хвядоса Шынклера, настаўніка Міколы Лобана, вершы Алеся Жаўрука, Рыгора Суніцы, Міколы Аўрамчыка.
Што гэта быў за час? Сказаўшы адным словам — шчаслівы, час не толькі пераўтварэння ўсяго народнага жыцця, але і псчуванага духоўнага адраджэння, пе зважаючы на цяжкасці, якія і нам, і ўжо нашым дзецям хіба што прыйшлося яшчэ раз пабачыць і перажыць у дні Вялікай Айчыннай і ў першыя пасляваенныя гады.
Холадна і голадна было нашаму юпацтву. У самай пары маладыя хлопцы і дзяўчаты, якім толькі б набірацца сілы, мы жылі падгаладзень.
У нас, у рабочых, бьтла хіба толькі адпа перавага перад сваімі равеснікамі — утрыманцамі бацькоў і тымі, што вучыліся,— мы елі хлеба ўдвая болей: ажно восемсот грамаў. Гэта на дзень. Але рэдка калі ўдавалася падзяліць норму ні то што на тры, а і на два разы: пачаўшы есці, цяжка было ўтрымацца, каб не падабраць і апошнія крошкі. А бывала ж, у пашым заводскім ларку, каб не ўсухамя, да хлеба
далучыш яшчэ і оутэльку морсу — смакатоцце, што пе выказаць словам! А на начпоіі змепе ў цэхавай сталовай можпа было пражывіць душу пу налі пе гарачай. дыі; цёплай напэўна стравай: на першае — суп, на другое — каша. Праўда, з адных-адзіных круп. Тады гораду Бабруйску шапцавала на ячную сечку, а яшчэ — на конскую каўбасу, таўшчыпёй у добрае бервяно, якое распілоўвалі кругамі. Сталавальні свае не магу забыцца па вельмі строгаму нарадку і дысцыпліне. Туды заходзілі толькі атрымаўшы пры ўваходзе алавяную лыжку, выйсці назад без лыжкі ты ўжо не мог. Пільная варта ахоўвала ў дзвярах таз з алавянымі прапускамі. I цяпер гудзе ўвушшу родная наша карміцелька: звіпяць, бразгаюць міскі і лыжкі. а ў патыліцу дыхае чарга. Сам выстаяў, каб сесці, а і па табе ўжо занята. Ніхто не паспяваў нагрэць месца. Пасля я ўсё жыццё заўважаў за сабой звычку — нават у гасцях есці прыхапкам.
Чаму я прыгадваю ўсё гэта? Таму што пішу пра свайго сябра, жыццёвая дарога якога пачыналася з тых дзён. He так лёгка было юнаку адстаяць ноч пры станку. Аднойчы з Сяргеем здарылася бяда. Падаючы дошку ў фугавалыіы станок, ён незаўважна, механічна падсадзіў пад нажы палец.
Піянер Грахоўскі апублікаваў першы верш. калі яму было трынаццаць год. Першую сваю кнігу пад назвай «Дзень нараджэння» паэт выдаў, калі яму споўнілася сорак пяць.
Паэма жыццёвых дарог, яе радкі складаліся і выпрабоўваліся на самых крутых паваротах і пераломах часу, пакуль прыпшлі, вярнуліся ў родпую паэзію.
Піянер Сяргей Грахоўскі... He зважаючы на гады, па паважаны ўзрост, ён і цяпер для новых сваіх чытачоў і для нас, яго сучаснікаў,— піянер у поўным значэнні гэтага слова: пачыпальнік, завадатар, разведчык і вяступ новага.
Гэта — паэт заўсёды актыўнага, няўрымслівага грамадзянскага тэмперамепту, у творчасці якога знаходзяць не-
пасрэдны водгук важнейшыя падзеі ў жыцці савецкіх людзей, у грамадскім асяроддзі, у якім жыло і жыве чуйнае сэрца паэта.
Памятаю адзін з юнацкіх яго вершаў ці, дакладней сказаўшы, нагоду і абставіны, якія выклікалі гэты верш да жыцця. Гэта было яшчэ на дрэваапрацоўчым камбінаце, калі мы аднойчы апынуліся перад небяспекай спынення работы ўсяго прадпрыемства: прарвала падземныя трубы, што жывілі вадой кацельпую электрастанцыю. Толькі кемлівасць і адвага двух рабочых Мадорскага і Савіча ўратавалі завод ад аварыі. Пра гэта малады паэт напісаў амаль цэлую паэму, якую надрукаваў самы папулярны на той час літараіурны часопіс «Маладняк» (№ 7—8, 1931 г.). Праўда, здарылася так, што калі прыйшоў гэты нумар, Грахоўскі апынуўся ў бальніцы, захварэўшы на брушны тыфус. Часопіс мы перадалі яму ў палату тайком праз фортачку. Галоўны ўрач, заўважыўшы недазволеную перадачу, абурыўся, але адгарпуўшы вокладку, па першай старонцы ўбачыў імя і прозвішча свайго хворага, што ляжаў у вельмі цяжкім стане. Чулы і добры чалавек, ён не адыходзіў ад хлопца, пакуль не ўратаваў, не падпяў яго на ногі.
За спагаду і чуласць паэт усё жыццё нясе людзям шчырую душэўпую ўдзячнасць, засмучаючыся іх горам, радуючыся іх шчасцю.
Грамадзянская чуйнасць асабліва да клопату і трывог, якімі жыве наш малады і самы юны сучаснік — гэтыя якасці ўласцівыя яму не толькі як паэту, але і празаіку, і публіцысту.
Ен напісаў аповесць, якая прывабіла чытача незвычайнасцю падзей і праўдай гераічных людскіх характараў,— «Рудабельская рэспубліка».
У пачатку шасцідзесятых гадоў Сяргей Грахоўскі тыднямі, месяцамі жыве і працуе на будоўлі Полацкага нафтавага завода, піша вершы, друкуе нарысы.
Прагны да цікавых людзей, да новых мяецін, ён не абмінуў у рэспубліцы, пэўна, ніводнага раёна.
Па незабыўных уражаннях яму блізкія і родныя бясконцыя прасторы ўсёй Радзімы, велічныя вобразы якой увайшлі ў яго вершы і паэмы, апавяданні і аповесці.
Хай не лёгка, але светла і хораша было нам з ім у юнацтве, шчасліва і ўцешна, калі абодва ўжо ў дзедаўскім узросце стваралі мы часопіс для дзяцей «Вясёлка», першы нумар якога пачынаўся яго звонкімі, сонечпымі радкамі:
Распраўляе крылцы йчолка, Зелянее збажына.
Загарэлася вясёлка — Будзе добрая вясна.
Пэўна, гэтак заўсёды: ад вясны і да вяспы ішла і ідзе, нерадавалася і перадаецца эстафета жыцця, эстафета маладосці і паэзіі.
Васіль Вітка
|
|
Возможна пересылка в другую страну. Условия оплаты и стоимости доставки в другую страну обязательно согласовывать до покупки
Похожие лоты
