Все разделы
| Состояние | Хорошее |
| Автор | Пракопчык Л. Ц. |
| Издательство | Юнацтва |
| Год издания | 1981 |
| Переплет | Интегральная обложка (полумягкая) |
Тыраж 12000 экз. 112 стар. Гістарычна-краяведчыя нарысы вядомага гісторыка.
У свой час Леў Успенскі пісаў, што для таго каб правільна вытлумачыць паходжанне імя, прозвішча, назвы мясцовасці, недастаткова прачытаць нават самую лепшую навукова-папулярную кнігу. Трэба прайсці грунтоўную ўніверсітэцкую падрыхтоўку – лінгвіста, географа, гісторыка, археолага, этнографа. Трэба доўга і ўважліва займацца спецыяльным напрамкам філалогіі, у якім падрабязна аналізуюцца пытанні анамастыкі ў шырокім сэнсе слова. Анамастыка прызнаецца перш за ўсё лінгвістычнай, мовазнаўчай навукай, так як любая назва бярэ свой пачатак з якойсьці мовы і для свайго тлумачэння непазбежна патрабуе прыцягнення моўных матэрыялаў. Назвы, несумненна, – элементы лексікі. З другога боку, анамастыка цесна звязана з прыродай, насельніцтвам краіны, дзяржавы, вобласці, зямлі і ў гэтым сэнсе прадстаўляе аддзел геаграфічнай навукі. Геаграфічны характар мясцовасці вельмі часта дапамагае раскрыць значэнне і паходжанне той ці іншай назвы. Напрыклад, назвы вёсак Лукі, Лучын, Лучыцы сведчаць, што пасяленні ўзніклі каля выгіну рэчак, в. Залессе знаходзіцца за лясным масівам. Неабходна ўказаць і на цесную сувязь анамастыкі з гісторыяй таго грамадства, якое стварыла імёны дадзенай тэрыторыі або змяняла і ўзбагачала іх у далейшым. Вельмі часта іменна гісторыя дапамагае раскрыць сэнс назвы. З гэтага пункту гледжання анамастыка з’яўляецца адной з галін гістарычнай навукі. Для прыкладу возьмем назву сталіцы нашай рэспублікі Мінск (былыя назвы яе Менеск, Менск, Меньскъ, якія ўпершыню ўпамінаюцца ў летапісах 1067 г.). Спачатку гэту назву звязвалі з дзеясловам мяняць, і на гэтай аснове выказваліся думкі аб тым, быццам Мінск узнік на месцы ажыўленага абмену. Аднак ніякіх другіх доказаў, акрамя знешняга падабенства асноў, ніхто не змог прывесці. Факты сведчылі аб іншым: аддзеяслоўныя назоўнікі з асновай мяняць у тапаніміі невядомы. Месцы гандлю ў эпоху ўзнікнення Мінска насілі назвы торг, таргі (г. Таржок). Матэрыялы XII–XY стст. сведчаць аб тым, што Мінск не з’яўляўся ажыўленым месцам гандлю. У той жа час аснова мень шырока прадстаўлена ў тапаніміі (г. Мінск-Мазавецкі ў Польшчы, чыг. ст. Мена і гар. пас. Мена ў Чарнігаўскай вобласці, рака Мена -- пр. прыт. Дзясны). Таму ёсць усе падставы звязваць назву г. Менска з імем р. Мены. Сведчаннем гэтага можа паслужыць суфікс -ск-, тыповы для назваў паселішчаў, утвораных на базе імёнаў рэк (параўн.: г. Віцебск на Віцьбе, г. Пінск на Піне, г. Полацк на Полаці, г. Чачэрск на Чачоры). Аднак па тапаграфіі мясцовасці старажытным ядром Мінска лічыцца месца ўпадзення ракі Нямігі ў Свіслач, тады як рэчка Менка паказана на старых планах на паўднёвым захадзе ад сучаснага Мінска. Пытанне патрабуе яшчэ свайго даследавання. Пакуль жа адзначаюць, што месца ўпадзення Нямігі ў Свіслач магло быць цэнтрам г. Нямігі, а ядро Мінска магло ўзнікнуць каля р. Мена (Менка). На карысць гэтай гіпотэзы гаворыць наступны факт. У “Аповесці мінулых гадоў” запісана: “… братья взяша Менескъ…поидоша к Немизе… меняне затворишася в граде…”. Адсюль можна меркаваць, што паміж Мінскам і Нямігай была адлегласць (у “Спісе гарадоў далёкіх і блізкіх к. XIY ст.” яны ўзгадваюцца як суседнія, але асобныя гарады). Відаць, пасля аднаго з пагромаў ад Менску нічога не засталося і ён фактычна ўзнавіўся побач з г. Няміга. Варыянт жа Мінск быў атрыманы, магчыма, пазней па аналогіі з назвай польскага горада Мінск-Мазавецкі.
|
|
Похожие лоты
